Tην 1η Οκτωβρίου 1861 (*) κυκλοφόρησαν τα πρώτα ελληνικά γραμματόσημα που τυπώθηκαν στο Παρίσι, στο τυπογραφείο Ernest Meyer σε πλάκες 150 εκτύπων. Σχεδιάστηκαν από το γνωστό Γάλλο χαράκτη Albert Barre, γιο του J. Barre, δημιουργό των πρώτων γαλλικών γραμματοσήμων. Ο Α. Barre, βασίστηκε στο σχέδιο του πατέρα του για τα πρώτα γαλλικά γραμματόσημα του 1849 που απεικόνιζαν την κεφαλή της θεάς Δήμητρας. Το μετάλλιο με την κεφαλή του Ερμή για το Ελληνικό γραμματόσημο που σχεδίασε ο Α. Barre και το συνολικό αποτέλεσμα αποτελεί ένα αριστούργημα χαρακτικής τέχνης και είναι ένα εξαιρετικό δείγμα τυπογραφικής εργασίας της εποχής.
____________________________________________________________________
(*) Οι ημερομηνίες των εκδόσεων αναφέρονται με το Ιουλιανό ημερολόγιο μέχρι το 1900 που ήταν 12 ημέρες προ του Γρηγοριανού. Μετά το 1900 η διαφορά είναι 13 ημέρες και τελικά στις 16 Φεβρουαρίου 1923, μετά την εισαγωγή του Γρηγοριανού ημερολογίου, έχουμε (με τη μετάθεση της ημερομηνίας) 1η Μαρτίου.
__________________________________________________________________
1861 (1η Οκτώβριου)
Εκτύπωση Παρισίων
Η πρώτη αυτή έκδοση ξεχωρίζει από τις μεταγενέστερες για την εξαιρετική της εμφάνιση αλλά και την ποιότητα χαρτιού. Από όλες τις κλάσεις, μόνο το 10λεπτο φέρει στην πίσω πλευρά "αριθμούς ελέγχου" με τον αριθμό "10" που είναι και η ονομαστική αξία του και με ύψος αριθμών 8 mm.
____________________________________________________________________
1861 (Οκτώβριος - Απρίλιος)
Πρώτες Αθηναϊκές εκτυπώσεις
Οι εκτυπωτικές πλάκες μεταφέρθηκαν από το Παρίσι στην Αθήνα για επανεκτυπώσεις. Οι εκδόσεις αυτές ονομάστικαν "προσωρινές" κατά παράδοση, γιατί ο προσωρινός χαρακτήρας αποδίδεται στο 20λεπτο χωρίς αριθμούς ελέγχου, που προήλθε από δοκιμαστικές εκτυπώσεις που έγιναν στην Αθήνα. Η εκτύπωση όλων των αξιών είναι ανεπιτυχής, λόγω απειρίας των τεχνιτών.
Με την πάροδο των ετών όμως παρατηρείται μια συνεχής βελτίωση των εκτυπώσεων που διαβαθμίζονται ως προς την ποιότητά τους από εξαιρετικά κακέκτυπες έως και εξαιρετικά επιμελημένες.
Προσωρινή έκδοση 20λέπτων χωρίς αριθμούς ελέγχου
Από τις πλέον σπάνιες εκδόσεις των μεγάλων κεφαλών του Ερμή είναι αυτά τα 20λεπτα που παρουσιάζουν έντονες αποχρώσεις μεταξύ τους αλλά και διαφορές στην εκτύπωση.
1. Μπλε πρωσσικό με φόντο μεταλλίου "ψαθωτό"
2. Μπλε βαθύ με φόντο μεταλλίου συνεχές
3. Λουλακί βαθύ με φόντο μεταλλίου "ψαθωτό"
Κακέκτυπες εκτυπώσεις Αθηνών
____________________________________________________________________
1861 (Δεκέμβριος - Αρχές 1862)
Επιμελημένη προσωρινή έκδοση Αθηνών
Εκτύπωση σε γενικές γραμμές πιο επιτυχής από την προηγούμενη λόγω ειδίκευσης των τεχνιτών στην εκτύπωση των γραμματοσήμων. Οι γραμμές σκίασης του προσώπου είναι ισοπαχείς και συνεχείς, προβάλλοντας ελαφρά την εικόνα του Ερμή. Το χαρτί είναι καλής ποιότητας ανάλογο με εκείνο της Παρισινής έκδοσης, χρωματισμένο στην απόχρωση των γραμματοσήμων, εκτός από το 10λεπτο και το 40λεπτο που είναι σε ανοιχτό μπλέ.
____________________________________________________________________
1862 - 1867
Συνεχείς εκδόσεις Αθηνών
Εκτύπωση με τη "μαλακή" μέθοδο με εμφάνιση ανάγλυφη, ιδίως στα πρώτα τραβήγματα. Οι τεχνίτες δεν έκαναν καμμία προσπάθεια για την καλή εμφάνιση αυτών των γραμματοσήμων. Οι πρώτες εκδόσεις ήταν αρκετά καλές, χειροτερεύουν συνεχώς και φτάνουν τέλος στις ακαλαίσθητες και βαρειές εκδόσεις του 1866.
Οι τυπογραφικές πλάκες, πάντα οι ίδιες και χωρίς επαρκή καθαρισμό, αφήνουν σε κάθε νέα εκτύπωση ένα μεγάλο αριθμό από στίγματα και κηλίδες. Το χαρτί είναι καλής ποιότητας, εκτός λίγων εξαιρέσεων, χρωματισμένο στην απόχρωση του γραμματοσήμου ή και σε διάφορες άλλες.
Παρατηρείστε τις κακέκτυπες εκδόσεις του 1λεπτου
και του 5λεπτου προς το τέλος της περιόδου
____________________________________________________________________
1867 - 1869
Έκδοση καθαρισμένων πλακών
Εκτύπωση με τη "μαλακή" μέθοδο. Πριν από την εκτύπωση έγινε καθαρισμός των τυπογραφικών πλακών. Οι γραμμές σκίασης δείχνουν έντονες και η κεφαλή του Ερμή λόγω φθοράς των πλακών φαίνεται πιο πλατιά. Οι χρωματισμοί είναι θαμποί και το βάθος του φόντου του μεταλλίου είναι κατάσπαρτο από λευκές κηλίδες. Το χαρτί είναι καλής ποιότητας, χρωματισμένο στην απόχρωση των γραμματοσήμων, εκτός από το 10λεπτο και το 40λεπτο που το χαρτί τους είναι ανοιχτό μπλέ.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό είναι ότι οι αριθμοί ελέγχου είναι πιο ισοπαχείς σε σχέση με τις προηγούμενες εκδόσεις.
____________________________________________________________________
1870 Ειδική έκδοση 1 και 20 λεπτών
Έκδοση σε χαρτί κατωτέρας ποιότητας
1872-1876
Έκδοση σε δικτυωτό χαρτί
Κύριο χαρακτηριστικό αυτής της έκδοσης είναι το χαρτί που είναι δικτυωτό συνήθως λεπτό και διαφανές. Είναι χρωματισμένο έντονα στην απόχρωση των γραμματοσήμων, εκτός από το 10λεπτο που είναι πράσινο και του 40λεπτο που είναι μπλέ.
Οι αριθμοί ελέγχου γενικά βαρείς, χωρίς μεγάλες διαφορές πάχους μεταξύ των πλευρών.
____________________________________________________________________
1876
Έκδοση Παρισίων 30 & 60 λεπτών
Με την ανάγκη νέων κλάσεων 30 και 60 λεπτών, εδόθη παραγγελία στο Παρίσι για τη χάραξη νέων πλακών στις νέες αξίες. Η εκτύπωση είναι ανάλογη με την 1η έκδοση και το χαρτί αρίστης ποιότητας, ελαφρά χρωματισμένο στην απόχρωση των γραμματοσήμων και χωρίς αριθμούς ελέγχου στην πίσω όψη.
____________________________________________________________________
1876 - 1877
Έκδοση Αθηνών 30 & 60 λεπτών
Εκτύπωση ανεπιτυχής των δυο νέων κλάσεων στην Αθήνα, σε χαρτί υποκίτρινο και χωρίς αριθμούς ελέγχου στην πίσω όψη.
____________________________________________________________________
1875-1880
Έκδοση σε υποκίτρινο ή κρεμ χαρτί
Εκτύπωση με τη "μαλακή" μέθοδο, μερικές φορές επιμελημένη, αλλά τις περισσότερες φορές πολύ μελανωμένη. Πριν από την εκτύπωση έγινε καθαρισμός στις τυπογραφικές πλάκες. Το κύριο χαρακτηριστικό της έκδοσης αυτής και όλων των νεώτερων είναι το υποκίτρινο ή κρεμ χαρτί σε διάφορες ποιότητες.
Οι αριθμοί ελέγχου είναι συνήθως χονδροειδείς και σε αποχρώσεις πολύ βαριές, ιδίως προς το τέλος της περιόδου.
____________________________________________________________________
1880 - 1886
Έκδοση σε υποκίτρινο ή κρεμ χαρτί
Είναι η τελευταία έκδοση των μεγάλων καφαλών του Ερμή, όπου όλες οι κλάσεις τυπώθηκαν χωρίς αριθμούς ελέγχου κι έτσι δεν γίνεται σύγχιση με καμμία προηγούμενη.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
(*) Οι ημερομηνίες των εκδόσεων αναφέρονται με το Ιουλιανό ημερολόγιο μέχρι το 1900 που ήταν 12 ημέρες προ του Γρηγοριανού. Μετά το 1900 η διαφορά είναι 13 ημέρες και τελικά στις 16 Φεβρουαρίου 1923, μετά την εισαγωγή του Γρηγοριανού ημερολογίου, έχουμε (με τη μετάθεση της ημερομηνίας) 1η Μαρτίου.
__________________________________________________________________
1861 (1η Οκτώβριου)
Εκτύπωση Παρισίων
Η πρώτη αυτή έκδοση ξεχωρίζει από τις μεταγενέστερες για την εξαιρετική της εμφάνιση αλλά και την ποιότητα χαρτιού. Από όλες τις κλάσεις, μόνο το 10λεπτο φέρει στην πίσω πλευρά "αριθμούς ελέγχου" με τον αριθμό "10" που είναι και η ονομαστική αξία του και με ύψος αριθμών 8 mm.
____________________________________________________________________1861 (Οκτώβριος - Απρίλιος)
Πρώτες Αθηναϊκές εκτυπώσεις
Οι εκτυπωτικές πλάκες μεταφέρθηκαν από το Παρίσι στην Αθήνα για επανεκτυπώσεις. Οι εκδόσεις αυτές ονομάστικαν "προσωρινές" κατά παράδοση, γιατί ο προσωρινός χαρακτήρας αποδίδεται στο 20λεπτο χωρίς αριθμούς ελέγχου, που προήλθε από δοκιμαστικές εκτυπώσεις που έγιναν στην Αθήνα. Η εκτύπωση όλων των αξιών είναι ανεπιτυχής, λόγω απειρίας των τεχνιτών.
Με την πάροδο των ετών όμως παρατηρείται μια συνεχής βελτίωση των εκτυπώσεων που διαβαθμίζονται ως προς την ποιότητά τους από εξαιρετικά κακέκτυπες έως και εξαιρετικά επιμελημένες.
Προσωρινή έκδοση 20λέπτων χωρίς αριθμούς ελέγχου
Από τις πλέον σπάνιες εκδόσεις των μεγάλων κεφαλών του Ερμή είναι αυτά τα 20λεπτα που παρουσιάζουν έντονες αποχρώσεις μεταξύ τους αλλά και διαφορές στην εκτύπωση.
1. Μπλε πρωσσικό με φόντο μεταλλίου "ψαθωτό"
2. Μπλε βαθύ με φόντο μεταλλίου συνεχές
3. Λουλακί βαθύ με φόντο μεταλλίου "ψαθωτό"
Ο δοκιμαστικός χαρακτήρας των εκτυπώσεων αυτών γίνεται φανερός από το γεγονός ότι, ενώ ο συνολικός αριθμός εκτυπωθέντων γραμματοσήμων ήταν πολύ μικρός, υπάρχει εν τούτοις ποικιλία διαφόρων αποχρώσεων, ποιότητας εκτύπωσης και χαρτιού.
Κακέκτυπες εκτυπώσεις Αθηνών
Τα χαρακτηριστικά της εκτύπωσης αυτής είναι η βαριά εκτύπωση, που χαρακτηρίζεται ως "σκλήρη μέθοδος". Το αποτέλεσμα είναι η ασύμμετρη εμφάνιση της εικόνας και ο ισχυρός λευκός περίγυρος στο κεφάλη του Ερμή, σαν από έλλειψη μελάνης. Οι γραμμές σκίασης του προσώπου βαριές και ακανόνιστα διακεκομμένες.
Οι αριθμοί ελέγχου των 5, 10, 20 και 40 λεπτών έχουν ύψος 6,5 mm ενώ παρουσιάζουν ανομοιομορφία στο πάχος τους. Είναι δε τόσο χαρακτηριστικοί που μπορούμε εύκολα να κατατάξουμε αυτές τις εκδόσεις στις κακέκτυπες προσωρινές των Αθηνών.
* Στις εικονιζόμενες εκδόσεις υπάρχουν και μερικά δείγματα ποικιλίας αποχρώσεων.
Οι αριθμοί ελέγχου των 5, 10, 20 και 40 λεπτών έχουν ύψος 6,5 mm ενώ παρουσιάζουν ανομοιομορφία στο πάχος τους. Είναι δε τόσο χαρακτηριστικοί που μπορούμε εύκολα να κατατάξουμε αυτές τις εκδόσεις στις κακέκτυπες προσωρινές των Αθηνών.
* Στις εικονιζόμενες εκδόσεις υπάρχουν και μερικά δείγματα ποικιλίας αποχρώσεων.
____________________________________________________________________1861 (Δεκέμβριος - Αρχές 1862)
Επιμελημένη προσωρινή έκδοση Αθηνών
Εκτύπωση σε γενικές γραμμές πιο επιτυχής από την προηγούμενη λόγω ειδίκευσης των τεχνιτών στην εκτύπωση των γραμματοσήμων. Οι γραμμές σκίασης του προσώπου είναι ισοπαχείς και συνεχείς, προβάλλοντας ελαφρά την εικόνα του Ερμή. Το χαρτί είναι καλής ποιότητας ανάλογο με εκείνο της Παρισινής έκδοσης, χρωματισμένο στην απόχρωση των γραμματοσήμων, εκτός από το 10λεπτο και το 40λεπτο που είναι σε ανοιχτό μπλέ.
____________________________________________________________________1862 (Μάϊος)
Οριστική έκδοση Αθηνών
Εκτύπωση επιτυχής, παρουσιάζει απόλυτη ομοιομορφία σε όλες τις κλάσεις της, οι γραμμές σκίασης του προσώπου είναι ισοπαχείς και συνεχείς, προβάλλοντας την εικόνα του Ερμή. Το χαρτί είναι καλής ποιότητας ανάλογο με εκείνο της Παρισινής έκδοσης, χρωματισμένο στην απόχρωση των γραμματοσήμων, εκτός από το 10λεπτο και το 40λεπτο που είναι σε ανοιχτό μπλέ. Οι αριθμοί ελέγχου είναι λεπτοί και "ελαφρότεροι" των προσωρινών εκδόσεων.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________1862 - 1867
Συνεχείς εκδόσεις Αθηνών
Εκτύπωση με τη "μαλακή" μέθοδο με εμφάνιση ανάγλυφη, ιδίως στα πρώτα τραβήγματα. Οι τεχνίτες δεν έκαναν καμμία προσπάθεια για την καλή εμφάνιση αυτών των γραμματοσήμων. Οι πρώτες εκδόσεις ήταν αρκετά καλές, χειροτερεύουν συνεχώς και φτάνουν τέλος στις ακαλαίσθητες και βαρειές εκδόσεις του 1866.
Οι τυπογραφικές πλάκες, πάντα οι ίδιες και χωρίς επαρκή καθαρισμό, αφήνουν σε κάθε νέα εκτύπωση ένα μεγάλο αριθμό από στίγματα και κηλίδες. Το χαρτί είναι καλής ποιότητας, εκτός λίγων εξαιρέσεων, χρωματισμένο στην απόχρωση του γραμματοσήμου ή και σε διάφορες άλλες.
Παρατηρείστε τις κακέκτυπες εκδόσεις του 1λεπτουκαι του 5λεπτου προς το τέλος της περιόδου
1867 - 1869
Έκδοση καθαρισμένων πλακών
Εκτύπωση με τη "μαλακή" μέθοδο. Πριν από την εκτύπωση έγινε καθαρισμός των τυπογραφικών πλακών. Οι γραμμές σκίασης δείχνουν έντονες και η κεφαλή του Ερμή λόγω φθοράς των πλακών φαίνεται πιο πλατιά. Οι χρωματισμοί είναι θαμποί και το βάθος του φόντου του μεταλλίου είναι κατάσπαρτο από λευκές κηλίδες. Το χαρτί είναι καλής ποιότητας, χρωματισμένο στην απόχρωση των γραμματοσήμων, εκτός από το 10λεπτο και το 40λεπτο που το χαρτί τους είναι ανοιχτό μπλέ.
Ένα άλλο χαρακτηριστικό είναι ότι οι αριθμοί ελέγχου είναι πιο ισοπαχείς σε σχέση με τις προηγούμενες εκδόσεις.
____________________________________________________________________1870 Ειδική έκδοση 1 και 20 λεπτών
Εκτύπωση με νέα μέθοδο που στην εκτύπωση οι γραμμές σκίασης είναι πιο κοντές, με αποτέλεσμα να δίναι την εντύπωση "ξυρισμένου" Ερμή, ενώ οι εξωτερικές γραμμές του πλαισίου του σχεδίου είναι "σπασμένες" και λεπτές. Οι αριθμοί ελέγχου του 20λέπτου είναι χονδροειδείς και ανισοπαχείς.
____________________________________________________________________
1871-1872
____________________________________________________________________Έκδοση σε χαρτί κατωτέρας ποιότητας
Εκτύπωση με τη "μαλακή" μέθοδο. Οι γραμμές σκίασης δείχνουν πολύ βαριές και οι χρωματισμοί είναι θαμποί. Το χαρτί μέτριου πάχους, χρωματισμένο στην απόχρωση των γραμματοσήμων, εκτός από το 10λεπτο και το 40λεπτο που το χαρτί τους είναι ανοιχτό μπλέ.
Οι αριθμοί ελέγχου γενικά βαρείς, άκομψοι, σε βαθείς τόνους και χωρίς μεγάλες διαφορές πάχους μεταξύ των πλευρών.
Από αυτή την έκδοση και την κλάση των 40 λεπτών, προήλθε μία απόχρωση σε λιλά ροζ, αντί του σαρκόχρωμου, το λεγόμενο "Solferino".
Η "βεντέτα" του ελληνικού γραμματοσήμου το "Σολφερίνο".
Υπάρχουν μόνο 13 αντίτυπα γνωστά μέχρι σήμερα, εκ των οποίων
το ένα επί αποκόμματος και άλλο επί φακέλλου.
____________________________________________________________________Οι αριθμοί ελέγχου γενικά βαρείς, άκομψοι, σε βαθείς τόνους και χωρίς μεγάλες διαφορές πάχους μεταξύ των πλευρών.
Από αυτή την έκδοση και την κλάση των 40 λεπτών, προήλθε μία απόχρωση σε λιλά ροζ, αντί του σαρκόχρωμου, το λεγόμενο "Solferino".
Η "βεντέτα" του ελληνικού γραμματοσήμου το "Σολφερίνο".Υπάρχουν μόνο 13 αντίτυπα γνωστά μέχρι σήμερα, εκ των οποίων
το ένα επί αποκόμματος και άλλο επί φακέλλου.
1872-1876
Έκδοση σε δικτυωτό χαρτί
Κύριο χαρακτηριστικό αυτής της έκδοσης είναι το χαρτί που είναι δικτυωτό συνήθως λεπτό και διαφανές. Είναι χρωματισμένο έντονα στην απόχρωση των γραμματοσήμων, εκτός από το 10λεπτο που είναι πράσινο και του 40λεπτο που είναι μπλέ.
Οι αριθμοί ελέγχου γενικά βαρείς, χωρίς μεγάλες διαφορές πάχους μεταξύ των πλευρών.
____________________________________________________________________1876
Έκδοση Παρισίων 30 & 60 λεπτών
Με την ανάγκη νέων κλάσεων 30 και 60 λεπτών, εδόθη παραγγελία στο Παρίσι για τη χάραξη νέων πλακών στις νέες αξίες. Η εκτύπωση είναι ανάλογη με την 1η έκδοση και το χαρτί αρίστης ποιότητας, ελαφρά χρωματισμένο στην απόχρωση των γραμματοσήμων και χωρίς αριθμούς ελέγχου στην πίσω όψη.
____________________________________________________________________1876 - 1877
Έκδοση Αθηνών 30 & 60 λεπτών
Εκτύπωση ανεπιτυχής των δυο νέων κλάσεων στην Αθήνα, σε χαρτί υποκίτρινο και χωρίς αριθμούς ελέγχου στην πίσω όψη.
____________________________________________________________________1875-1880
Έκδοση σε υποκίτρινο ή κρεμ χαρτί
Εκτύπωση με τη "μαλακή" μέθοδο, μερικές φορές επιμελημένη, αλλά τις περισσότερες φορές πολύ μελανωμένη. Πριν από την εκτύπωση έγινε καθαρισμός στις τυπογραφικές πλάκες. Το κύριο χαρακτηριστικό της έκδοσης αυτής και όλων των νεώτερων είναι το υποκίτρινο ή κρεμ χαρτί σε διάφορες ποιότητες.
Οι αριθμοί ελέγχου είναι συνήθως χονδροειδείς και σε αποχρώσεις πολύ βαριές, ιδίως προς το τέλος της περιόδου.
____________________________________________________________________1880 - 1886
Έκδοση σε υποκίτρινο ή κρεμ χαρτί
Είναι η τελευταία έκδοση των μεγάλων καφαλών του Ερμή, όπου όλες οι κλάσεις τυπώθηκαν χωρίς αριθμούς ελέγχου κι έτσι δεν γίνεται σύγχιση με καμμία προηγούμενη.
____________________________________________________________________Με την τελευταία αυτή έκδοση, ολοκληρώνεται μια πλήρης περιγραφή των εκδόσεων της μεγάλης κεφαλής του Ερμή, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι αποτελεί ένα οδηγό προκειμένου να ταξινομήσει κάποιος μια συλλογή από γραμματόσημα του είδους αυτού.
Εκτός από μερικές εκδόσεις, που εύκολα μπορούν να ταξινομηθούν, οι περισσότερες προϋποθέτουν πολυετή εμπειρία, μελέτη φιλιοτελικής γραμματείας, ικανότητα διαχωρισμού των αποχρώσεων, των χαρτιών, των αριθμών ελέγχου αλλά και των εκτυπώσεων, έχοντας ως σημείο αναφοράς (reference) προμηθευτεί πολλές κεφαλές του Ερμή σε "σκάρτη" κατάσταση με πολύ χαμηλό κόστος, προκειμένου να γίνονται οι συγκρίσεις.
Εκτός από μερικές εκδόσεις, που εύκολα μπορούν να ταξινομηθούν, οι περισσότερες προϋποθέτουν πολυετή εμπειρία, μελέτη φιλιοτελικής γραμματείας, ικανότητα διαχωρισμού των αποχρώσεων, των χαρτιών, των αριθμών ελέγχου αλλά και των εκτυπώσεων, έχοντας ως σημείο αναφοράς (reference) προμηθευτεί πολλές κεφαλές του Ερμή σε "σκάρτη" κατάσταση με πολύ χαμηλό κόστος, προκειμένου να γίνονται οι συγκρίσεις.
